Chemin des Dames
Eén van de fraaiste stukken front, weinig bekend in Nederland, is de Chemin des Dames. Deze streek, genoemd naar een weg die over de lange heuvelrug langs de Aisne loopt, is genoemd naar een tweetal adellijke dames die langs deze weg in hun koets hun gouvernante bezochten. Het is vanuit het Noorden bezien de eerste grote heuvelrug na de vlakte van Saint Quentin. Ceasar leverde hier slag tegen de Galliërs, Napoleon vocht hier tegen de Pruisen en ook in de Tweede Wereldoorlog werd hier slag geleverd. De geschiedenis van de Eerste Wereldoorlog maakt de naam met name in Frankrijk iconisch; hier en niet in Verdun stortte het Franse leger bijna in elkaar. Na de moorddadige offensieven van generaal Nivelle (‘Le Boucher’) sloeg het Franse leger aan het muiten; maanden en maanden achtereen werden de Franse soldaten de zacht glooiende hellingen opgestuurd. De Duitsers wachtten hen boven op, veilig gelegerd in kalksteengrotten die nog stammen uit de Middeleeuwen. Deze strategie van l’attaque a l’outrance (de aanval tot het uiterste) werd later eufemistisch vervangen door grinotage (knabbelen). Wie tegenwoordig bovenop de heuvelrug staat en naar beneden kijkt, krijgt begrip voor de Franse soldaat.
Ook hier geploegde akkers met volop schroot, pokdalige bosjes waar het nog steeds verstandig is om op de paden te blijven, overal vrij toegankelijke grotten met beeldhouwwerk van de gelegerde soldaten, de spijkers om de broodzakken op te hangen nog in de muur.
Hier was de brandweer
Hier vindt men ook het prachtige museum Caverne du Dragon; een oude ondergrondse steengroeve waarop een modern museum is geplaatst. De rondleiding voert door de oude grot waar indertijd de Duitsers én de Fransen tegelijkertijd een onderkomen in het donker zochten. Sculpturen, graffiti, gebruiksvoorwerpen, wapentuig, het is er allemaal te zien. Er is weinig voorstellingsvermogen nodig om een beeld te krijgen van de ontberingen van die tijd.
Grotten vol met dergelijke godsvrucht
Maar ook buiten het museum vindt men meer dan voldoende interessants. Hier in de buurt lagen de grote Duitse geschutten die Parijs bestookten, de in puin geschoten Abdij van Vauclair, het Plateau de Californie waar het dorp Craonne zo tot pulp geschoten was dat de gevluchte bewoners het later in het dal hebben herbouwd. Hier staat ook een beeld van Napoleon naast een memorial voor de Franse tanks.
De Chemin des Dames is uitstekend te bezoeken vanuit de prachtige stad Reims met zijn volledig herstelde kathedraal. Of vanuit het pittoreske Laon, waar indertijd de Duitsers hun hoofdkwartier hadden. Deze streek laat zich ook prima combineren met de volgende sector: Champagne.