Somme
Op 1 juli 1916 viel in de vroege ochtend een immense Britse legermacht van 147.000 man over een breedte van 30 kilometer de Duitse stellingen aan. 3 uur later bleken de Britten ruim 57.000 man aan verliezen te hebben geleden. Nog altijd de meest kostbare slag in de geschiedenis van het Gemenebest.
Het offensief hield tot de winter van 1916 aan. Terreinwinst: 100 vierkante kilometer. Daarna werd een voorlopig status quo bereikt, overigens niet wegens gebrek aan bloedige pogingen. In het voorjaar van 1918 toen de Duitse bevelhebber Ludendorff Operation Michael inzette, raakten de Geallieerden in een paar maanden al het gewonnen terrein kwijt. Sterker nog: ze werden teruggedrongen tot aan Amiens. Het leek er toen op dat de Duitsers de beslissende slag hadden ingezet. Echter, door te lange aanvoerlijnen maar vooral door de slechte omstandigheden in het Duitse leger wegens schaarste aan alles dankzij de Britse havenblokkades, ging ook dit offensief als een nachtkaars uit. In zomer en najaar dreven de Geallieerden de Duitsers weer ver oostwaarts en werden de Duitsers gedwongen om de wapenstilstand in een treinwagon te Compiègne te tekenen op 11 november 1918.
De Somme is dus het toneel geweest van een 4 jaar lang heen en weer schuivende frontlinie. Dat heeft onnoemelijk veel levens gekost en diepe sporen in het landschap achtergelaten. Veel van de loopgraven zijn dichtgeschoven ten behoeve van de landbouw maar in dit gebied is een getuigenis van de Groote Oorlog, the Great War, la Grande Guerre nooit ver weg. Niet alleen de tot de verbeelding sprekende memorials zoals Delville Wood (Devil’s Wood) van de Zuidafrikanen, Newfoundland Memorial Park voor de Canadezen of de immense Ulster Memorial Tower met zijn rode bakstenen en de enorme begraafplaats in Pozières voor de Australiërs getuigen hiervan; werkelijk overal liggen en staan begraafplaatsjes en kleine gedenkstenen. En als de boeren geploegd hebben, zie je de witte zigzaglijnen in het krijt van de oude loopgraven.
Delville Wood (Devil's Wood South Africa Memorial)
Net als in de Westhoek in Vlaanderen worden elk jaar tonnen aan oude oorlogsrommel en munitie opgeploegd. In sommige tijden van het jaar vind je langs de kant van de akkers allerlei kalibers granaten, in afwachting van de Franse ontmijningsdienst. Nog elk jaar vallen er in Frankrijk gemiddeld drie doden door oude munitie; ploegende landbouwers of gelukzoekers met te weinig hersencellen.
Nog steeds overal aanwezig en nog steeds gevaarlijk
De Somme is geschikt voor een tweedaagse reis, een lang weekend, een week of zelfs een maand; er is veel, heel veel geschiedenis te zien. Begraafplaatsen, loopgraven, gedenktekens, prachtige musea, herbouwde stadjes, prullariashops; de Somme is er vol van.
